ארגוני הספורט ומעורבותם בקרב בני הנוער ביפו של שנות החמישים

ארגוני הספורט ומעורבותם בקרב בני הנוער ביפו של שנות החמישים

ברוך פורמן

רבבות העולים שעלו ארצה בשנים הראשונות להקמתה של מדינת ישראל, לא התקבלו תמיד בזרועות פתוחות על ידי אנשי היישוב הוותיקים. אלה חששו מהנטל הכלכלי שיוטל על כתפי המדינה הצעירה שסבלה עדיין מבעיות ביטחון קשות ומההתמודדות עם ציבור שעבר את מוראות השואה והושפע מהם פיזית ונפשית. רשויות המדינה ניסו להתמודד בדרכים שונות עם הבעיות שנוצרו, לא תמיד בהצלחה. נוסף על חששות ממצבם הבריאותי והנפשי של העולים ומחסכים תרבותיים התעוררו בעיות נוספות שנבעו  מממדי האבטלה  ומהזמן הפנוי שעמד לרשותם בשפע. המוסדות הקולטים חששו שמא ינוצל הזמן הפנוי לפעילות אנטי סוציאלית כגון פשע, שתיית אלכוהול, זנות, הימורים ועוד. הממסד ניסה להתמודד עם כל אותן תופעות שליליות  בדרכים שונות, אחת  מהן הייתה הפעילות הספורטיבית. ארבעת ארגוני הספורט: הפועל, מכבי, בית"ר ואליצור, שייצגו זרמים פוליטיים, גילו עניין רב בקיום הפעילות הספורטיבית במקומות מושבם של העולים. מטבע הדברים יועדה פעילות זו לבני הדור הצעיר. ראשי הארגונים האמינו באמת ובתמים כי בעזרת הפעילות הספורטיבית ניתן יהיה להתמודד עם כל אותן תופעות שליליות, אך מעל לכל השיקולים דומה כי שיקול אחד היה דומיננטי, השיקול הפוליטי. ארגוני הספורט ראו בקהל העולים, בעיקר הצעירים, קהל יעד אלקטורלי שיצטרף לשורותיהם בבוא היום ולכן בחרו בדרך של הפעילות הספורטיבית, ששפתה היא בין-לאומית ואין בה מחיצות או הפרדה. גם המדדים להצלחה בה אינם קשורים בהשכלה, בשפה או בתרבות. במאבקים בין הארגונים הללו הייתה בדרך כלל ידה של התאגדות הפועל על העליונה להוציא מקום אחד, העיר יפו שיושבה בתקופה הנדונה בעיקר על ידי עולים חדשים שעלו מבולגריה. שם הייתה ידה של הסתדרות המכבי על העליונה. מטרת מאמר זה היא לתאר בפעם הראשונה את פעילותם של ארגוני הספורט בקרב בני הנוער והצעירים ביפו ולהבהיר את הגורמים להצלחתו של ארגון המכבי בעיר זו. עיקר המאמר נסמך על חומרים ארכיוניים, עיתונות בת התקופה וראיונות אישיים עם אותם ספורטאים מבוגרים שהיו בני נוער פעילים באותה עת.

תארנים: גביע קרנר, העלייה מבולגריה, מכבי יפו, "הרכוש הנטוש".

Sports organizations and their activities for youth in Jaffa in the 1950s

B. Furman

Following the establishment of the State of Israel, thousands of immigrants arrived in the country; yet they were not always greeted with open arms by the veteran settlers who already lived in Israel. The latter were concerned that great economic burden would be placed on the country, in addition to the serious security issues that it was incurring. They also worried about having to deal with a population who had lived through the horrors of the Holocaust and was greatly affected by it – both physically and mentally. In addition, cultural barriers and other issues were at play, including increased rates of unemployment, which rendered these new immigrants with an abundance of free time yet little money to spend. The authorities were concerned that this would lead to an increase in anti-social and criminal activities, including gambling, prostitution, and drinking. One means for combatting such undesirable activities was sports. Indeed, the four main sports organizations at that time – Hapoel, Maccabi, Beitar, and Elizur – decided to hold sporting activities in immigrant neighborhoods. Yet their desire to introduce sporting activities stemmed not only from their striving to decrease undesirable social activities, but also as a means for achieving political gains. Indeed, these sports organizations perceived immigrants – especially younger ones – as an electoral target audience who would one day join their ranks. Sports was an especially effective tool for doing so, as it employed an international language, regardless of education, language, or culture. In most areas, Hapoel had the upper hand; except for in Jaffa, that was populated mainly by new immigrants from Bulgaria, and where Maccabi was “in the lead.” The aim of this novel article is to describe the activities of the various sports organizations in Jaffa, with an emphasis on those factors that led to the success of the Maccabi organization. The findings are based on archival materials, media articles, and interviews with former athletes.

Keywords: Kerner Cup, Aliyah from Bulgaria, Maccabi Jaffa, The Abandoned Property.

منظمات الرياضة ومشاركتها بين الشباب في يافا في الخمسينيات

باروخ فورمان

عشرات الآلاف من المهاجرين الذين وصلوا إلى إسرائيل في السنوات الأولى لتأسيس دولة إسرائيل لم يتم استقبالهم بترحيب من قبل السكان الأصليين. وذلك بسبب الخشية من العبء الاقتصادي الذي سيقع على كاهل الدولة الفتية التي كانت لا تزال تعاني من مشاكل أمنية خطيرة والتعامل مع مجتمع مر بأهوال المحرقة وتأثر بها جسديًا ونفسيًا. حاولت سلطات الدولة التعامل مع المشاكل التي نشأت بطرق مختلفة، لكنها لم تنجح بشكل كامل. بالإضافة إلى المخاوف بشأن الحالة الصحية والنفسية للمهاجرين والنقص الثقافي، ظهرت مشاكل إضافية ناتجة عن حجم البطالة ووقت الفراغ الكبيرين. كما خشيت المؤسسات المستقبلة للمهاجرين من استغلال وقت الفراغ في اعمال عدوانية للمجتمع مثل الجريمة وشرب الكحول والدعارة والقمار وغيرها. حاولت المؤسسات التعامل مع كل هذه الظواهر السلبية بطرق مختلفة، إحداها كانت النشاط الرياضي. المنظمات الرياضية الأربع: هابوعيل، مكابي، بيتار وإليتسور، التي مثلت تيارات سياسية، أظهرت اهتمامًا كبيرًا بإجراء الأنشطة الرياضية في أماكن إقامة المهاجرين. بطبيعة الحال، كان هذا النشاط موجهًا للجيل الشاب. اعتقد قادة المنظمات أنه من خلال النشاط الرياضي سيكون من الممكن التعامل مع كل هذه الظواهر السلبية، ولكن فوق كل الاعتبارات يبدو أن اعتبارًا واحدًا كان مهيمنًا، وهو الاعتبار السياسي. رأت المنظمات الرياضية في جمهور المهاجرين، وخاصة الشباب، جمهورًا انتخابيًا مستهدفًا سينضم إلى صفوفهم في الوقت المناسب، ولذلك اختاروا طريق النشاط الرياضي، الذي لغته دولية وليس فيها حواجز أو فصل. كما أن معايير النجاح فيها لا ترتبط بالتعليم أو اللغة أو الثقافة. وفي الصراعات بين هذه المنظمات، كان التفوق لاتحاد هابوعيل، باستثناء مكان واحد، وهو مدينة يافا التي سكنها في تلك الفترة مهاجرون جدد قدموا من بلغاريا بشكل رئيسي. هناك كان التفوق لاتحاد مكابي. الهدف من هذه المقالة هو وصف نشاط المنظمات الرياضية بين الشباب في يافا لأول مرة وتوضيح العوامل التي أدت إلى نجاح منظمة مكابي في هذه المدينة. تعتمد المقالة بشكل أساسي على مواد أرشيفية وصحافة معاصرة ومقابلات شخصية مع أولئك الرياضيين المسنين الذين كانوا شبابًا نشطين في ذلك الوقت.

كلمات مفتاحية: كأس كرنر، الهجرة من بلغاريا، مكابي يافا، "الممتلكات المهجورة"