כדורגלן ישראלי: ממעמד מדומיין לסטטוס

כדורגלן ישראלי: ממעמד מדומיין לסטטוס

אמיר בן פורת

בעשור הראשון והשני למדינת ישראל שחקן כדורגל לא היה 'סטטוס'. שיחקו אז כדורגל בהנחיית עקרון החובבנות ובניהול פוליטי. מי שרצה להיות שחקן כדורגל, יכול היה לרכוש 'סטטוס מדומיין' בלבד. את פרנסתו הוא מצא באחד ממשלחי- היד, בדרך כלל מן הנמוכים יותר בכלכלה הישראלית. בראשית שנות השמונים פרסמו אפרים יער ומשה סמיונוב מאמר שבחן את משמעותו של הגורם העדתי ביחס לציפייה של  צעירים ממוצא אשכנזי וממוצא מזרחי להיות שחקני כדורגל (1982). החוקרים מצאו הטיה לטובת צעירים אשכנזים. מאמר זה בוחן שני תהליכים: את תהליך היצירה והעיצוב של מעמדו של שחקן כדורגל בישראל ואת תהליך כיליונו של האפקט האתני ברכישת הסטטוס של שחקן כדורגל בישראל. הטענה המובילה היא שבדומה למקומות אחרים הכדורגל הישראלי מתנהל בתחומי האוטונומיה היחסית שהסביבה הפוליטית-כלכלית-תרבותית מעניקה לו. בעקבות שינויים שחלו בסביבה הזו והוקרנו לכדורגל, הלך האפקט העדתי והתכלה. באשר ל'רכישת סטטוס' של שחקן כדורגל (שיש עימה תגמולים רוויים) היה הכדורגל הישראלי לעיוור צבעים.

תארנים: כדורגל, אתניות, סטטוס, פוליטיקה, התמסחרות

Israeli Football: From imagined to real status

A. Ben Porat

During the first and second decades following the establishment of the State of Israel, football players lacked status; they were considered amateurs and the game of football (referred to as “soccer” in the United States) was greatly subjected to political management. Real and comprehensive status was not available to individuals who wished to pursue a career in football or make a living from doing so. Even when achieving status in the world of football became more possible later on, equal opportunities were greatly lacking. In their article on the impact of ethnicity from the early 1980s, Ephraim Yaar and Moshe Semyonov (1982) claimed that in Israel, Ashkenazi Jews had a greater chance of being recognized as a professional football player than their Sephardi counterparts. The aim of this article is twofold: To examine the evolution of the status of Israeli footballers, while assessing the elimination of the role that ethnicity played in Israeli football in the past. This article argues that today, as in many other countries, Israeli footballers are given relative autonomy, provided by the political-economical-cultural surroundings. Additionally, over time, the acquiring of status as an Israeli footballer has become “colorblind,” no longer differentiating between country of origin and other ethnic aspects.

Keywords: football, ethnics, status, politics, commercialization.

لاعب كرة القدم الإسرائيلي: من المكانة المتخيلة إلى الوضع الاجتماعي

أمير بن فورات

في العقدين الأول والثاني لدولة إسرائيل، لم يكن لاعب كرة القدم يتمتع بـ "وضع اجتماعي". كانت كرة القدم تُلعب آنذاك تحت مبدأ الهواية وبإدارة سياسية. من أراد أن يصبح لاعب كرة قدم، كان بإمكانه فقط الحصول على "وضع متخيل". حيث يجد مصدر رزقه في إحدى المهن، والتي تعتبر من المهن الأدنى في الاقتصاد الإسرائيلي. في بداية الثمانينيات، نشر إفرايم يعار وموشيه سميونوف مقالاً درس دلالة العامل الطائفي فيما يتعلق بتوقعات الشباب من أصول أشكنازية وشرقية ليصبحوا لاعبي كرة قدم (1982). ووجد الباحثون فروقاً ذات دلالة احصائية ولصالح الشباب الأشكناز. تدرس هذه المقالة عمليتين: عملية إنشاء وتشكيل مكانة لاعب كرة القدم في إسرائيل، وعملية تلاشي التأثير العرقي في اكتساب وضع لاعب كرة القدم في إسرائيل. الفرضية الرئيسية هو أنه على غرار أماكن أخرى، تدار كرة القدم الإسرائيلية ضمن نطاق الاستقلالية النسبية التي تمنحها لها البيئة السياسية-الاقتصادية-الثقافية. نتيجة للتغيرات التي حدثت في هذه البيئة وانعكست على كرة القدم، بدأ التأثير الطائفي بالتلاشي. فيما يتعلق بـ "اكتساب وضع اجتماعي" لاعب كرة القدم (الذي يصاحبه مكافآت مجزية)، أصبحت كرة القدم الإسرائيلية مصابة بعمى الألوان.

كلمات مفتاحية: كرة القدم، العرقية، الوضع الاجتماعي، السياسة، التسويق.